Што адкуль.

[Боська]

Тэма для цікаўных. Тут мы будзем размаўляць пра этымалогію некаторых слоў. Будзем параўноўваць ад чаго ўтварыліся словы рускія і беларускія. Прасочым механізм іх утварэння.
І так, для затраўкі.
(рус.) подкаблучник = папіхіч (бел.)
подкоблучник - слова ўтварылася ад двух "под" "коблуком", г. зн. чалавек, што знаходзіцца пад абцасам=чалавек, што прыхільны да падпарадкавання. А так як абцас класічна прадстаўляецца жаночым атрыбутам, то гэтае слова азначае, менавіта жаночае кіраўніцтва.
папіхіч - слова ўтварылася ад "піхаць"(штурхаць), што таксама мае сэнс чалавека залежнага. але калі ўлічыць слоўнікавы сэнс гэтага слова, то на маю думку ў дадзеным выпадку, рускае больш адпавядае гэтаму сэнсу(нажаль).
ну, хто наступны?

[А Баба-Яга против]

Мець рацыю?

[Боська]

мець рацыю
у гэтым устойлівым выразе слова "рацыя" паходзіць не ад слова "рацыя", у сэнсе прылады для перагавораў на адлегласці, а ад слова "рацыянальны"("рацыяналізм"). па просту кажу "рацыя" - скарачэнне ад "рацыяналізму".
такім чынам мець рацыю = мець рацыяналізм (мець долю рацыяналізму ў чым-небудзь - ужываецца і па сёння )

[джеки чан]

а слабо слова "мама"?

[Боська]

магу паспрабаваць, але калі я распачынаў тэму, я меў на ўвазе не першапачатковыя словы (словы кшталту хата, неба, мама і г.д.), а вытворчыя, бо прасачыць утварэнне першапачатковых слоў калі не нельга, дык неверагодна складана. акрамя таго, я прапаноўваў разглядаць словы моўна-вызначаныя, г.зн. тыя, што існуюць у канкрэтнай мове, а не інтэрнацыянальныя. слова ж "мама" - інтэрнацыянальнае.
слова мама
хутчэй за ўсё слова узнікла ад гукаў "а" і "м" (:)) - гэта першыя гукі, якія звычайна пачынаюць вымаўляць дзеці, а так як у гэты час побач знаходзіцца матуля, таму ёй і далі такое "імя".

[Loki]

мець рацыю
у гэтым устойлівым выразе слова "рацыя" паходзіць не ад слова "рацыя", у сэнсе прылады для перагавораў на адлегласці, а ад слова "рацыянальны"("рацыяналізм"). па просту кажу "рацыя" - скарачэнне ад "рацыяналізму".
такім чынам мець рацыю = мець рацыяналізм (мець долю рацыяналізму ў чым-небудзь - ужываецца і па сёння )

Наколькі я ведаю, racio - розум. Мець рацыю - мець розум...

[Боська]

магчыма і так, не буду ўпэўніваць, але па гэтаму пытанню я раіўся з філолагам і ён даў мне менавіта такое тлумачэнне.
Loki, дзякуй, цяпер я буду ведаць 2 варыянты паходжання гэтага выразу.
хто яшчэ можа што прапанаваць?
дарэчы хто ведае: у беларускай мове ёсць 2 словы - цяпер і зараз, якое калі ужываецца?

[Loki]

Нейкае дзіўнае пытанне... Я адказ ведаю, але як сфармуляваць...
Гэта тое ж самае, што спытаць - калі ў рускай мове выкарыстоўваюцца слвы "теперь" і "сейчас". Гм... прыклад: "Я цябе зараз заб'ю". Сказаць "я цябе цяпер заб'ю" можна, але сказ набывае трохі іншы сэнс. Прыклады канешне не вельмі, проста што ў галаву першае прыйшло... (Толькі пра Фрэйда не трэба казаць! )

[А Баба-Яга против]

магчыма і так, не буду ўпэўніваць, але па гэтаму пытанню я раіўся з філолагам і ён даў мне менавіта такое тлумачэнне.
Loki, дзякуй, цяпер я буду ведаць 2 варыянты паходжання гэтага выразу.
хто яшчэ можа што прапанаваць?
дарэчы хто ведае: у беларускай мове ёсць 2 словы - цяпер і зараз, якое калі ужываецца?

лац. ratio — розум.

Хіба толькі: дайце, калі ласка, мне тры скрынкі малака, дзве цяпер і адну зараз. (!)
Да слова зараз блізкае значэнне мае слова адразу. У гэты момант.
(калі памыляюся - папраўце)
Што такое "прынамсі" (можа, напэўна)

[Боська]

А Баба-Яга против - атрымай цукерку
2 Loki:
я тут падумаў - а мы ж с табой абодва мелі рацыю .
бо, як ты мяркуеш, ад якога слова паходзіць "рацыянальны"?
прынамсі - мае сэнс "у прыватнасці". дарэчы, ведаючы гэта, не цяжка вызначыць этымалогію слова "прынамсі" . хто паспрабуе?

[Loki]

\2 Loki:
я тут падумаў - а мы ж с табой абодва мелі рацыю .
бо, як ты мяркуеш, ад якога слова паходзіць "рацыянальны"?

А ты толькi што зразумеў?

прынамсі - мае сэнс "у прыватнасці". дарэчы, ведаючы гэта, не цяжка вызначыць этымалогію слова "прынамсі" . хто паспрабуе?

Прынамсі - пры нас. Тое, што прыватна - гэта тое, што адносіцца да нас, мае для нас сэнс. Мне здаецца так...

[Боська]

ну, вось, гэта зусім не цяжка.
а зараз такое:
рускія "опасность и безопасность" і беларускія "бяспека і небяспека"
у рускім варыянце першапачатковым з'яўляецца "опасность", а ўжо ад яго паходзіць "безопасность"
у беларускім спачатку ўзнікла "бяспека", а "небяспека" вытворчая ад яго.
з чым гэта звязана? ці не з менталітэтам?

[Moorray]

Наконт слоў "цяпер" і "зараз".
"Зараз" часцей ужываецца, калі гутарка ідзе аб нечым, што не звязана непасрэдна с тым, аб чым гаворыцца (або што робіцца) непасрэдна ў гэты момант, а таксама, калі паміж нечым і дадзеным момантам амаль не існуе прамежка ў часе: "Я з'еў твайго слана на е8... (позірк на гадзіннік) зараз Алена прыйдзе".
"Цяпер" - наадварот, калі прадмет гутаркі не змяняецца, а вынік "адцягнуты" у часе: "Я з'еў твайго слана на е8... цяпер ты адсюль сваім пешаком не скранешся."

[Боська]

прыемна, што людзі палезлі ў падручнікі
Moorray, чый глядзела? Старавойтаву?

[А Баба-Яга против]

Ці ты Боська згодны, што ў слове "бяспека" можна аддзяліць "бяс" ад "пека", і тады атрымаецца нешта цікавае. Тады, можа, апынецца што славянская блізасць ідзе ад вякоў і ніякі менталітэт не паўплывае на мову. Дарэчы прыстаўкі бес_ і без_ калі іх аналізаваць з філалагічнага боку, маюць далекія значэнні.
Таксама ў беларускай мове ёсць сінанімічнае да бяспецы слова бяспечнасць, слова "бяспечны", гэта не рускае "беспечный", а рускае "безопасный". Чаму так? Рускае "беспечный" - дрэнны сэнс, беларускае - наадварот.
У аднаго чалавека ёсць такія словы ў кнізе (хто ведае, таму +, я памятаю ў тым ліку яго імя па-бацьку, але не буду спасылацца): чалавек гэта такая істота, якая імкнецца да дрэннага, таму на адзенні ён будзе глядзець на пляму кофею, у словах заўважыць перш за ўсе не рацыю, а памылкі,... гэта абумоўлена існасцю чалавека, яго каранямі.